ترمیم دندان پوسیده

چرا دندان ها پوسیده می شوند؟ پوسیدگی دندان را چگونه می توان تشخیص داد؟ برای ترمیم دندان پوسیده از چه روشی استفاده می شود؟

دندان از سه لایه شامل مینای دندان (لایه خارجی)، عاج دندان (لایه میانی) و پالپ (لایه مرکزی) تشیکل شده است. عروق خونی و عصب دندان در قسمت پالپ دندان قرار دارند. عدم توجه به بهداشت دهان و دندان و استفاده مرتب از مسواک و نخ دندان باعث تجمع ذرات مواد غذایی در دهان می شود. باکتری ها و میکروب ها درون دهان با تجزیه مواد غذایی باقی مانده بین دندان ها اسید ترشح می کنند. تجمع اسید به تدریج باعث آسیب به مینای دندان و لایه داخلی تر شده و پوسیدگی دندان را ایجاد می کند.

درد دندان، احساس خستگی، درد عضلانی و احساس سفتی در دهان بازر ترین علائم پوسیدگی دندان هستند. بی توجهی به پوسیدگی دندان و عدم درمان به موقع آن عوارضی مانند بروز دندان درد شدید، عفونت دندان و در نهایت از بین رفتن دندان را در پی دارد.

درمان و ترمیم دندان پوسیده در مراحل اولیه ساده تر و کم هزینه تر است. از این رو با مراجعه منظم به دندانپزشک و معاینه وضعیت سلامت دندان ها می توان پوسیدگی دندان را سریع تر تشخیص داده و برای درمان آن اقدام کرد.

برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد ترمیم دندان پوسیده تا پایان با این مقاله از سایت کلینیک دندانپزشکی دکتر مهشید جمشیدی همراه باشید.

دلایل پوسیدگی دندان

همانطور که گفته شد ترشح اسید توسط باکتری ها و میکروب های درون دهان عامل اصلی پوسیدگی دندان است. لذا هر فاکتور و اقدامی که باعث شود مواد غذایی بیشتری برای تجزیه و ترشح اسید در اختیار باکتری ها قرار گیرد احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می دهد.

باکتری ها معمولا داخل پلاک های دندان تجمع دارند. در صورتی که دندان شما حالت چسبنده دارد یا زبر است علت آن وجود پلاک می باشد. در این حالت اگر ناخن خود را روی دندان ها بکشید می توانید این ماده سفید یا شفاف را از روی دندان خارج کنید. هر چه جرم و پلاک مدت بیشتری روی دندان باقی بماند ریسک پوسیدگی دندان افزایش می یابد.

با مسواک زدن و استفاده مرتب از نخ دندان و دهانشویه می توانید از تجمع جرم و پلاک روی دندان ها و پوسیدگی دندان جلوگیری کنید.

به طور کلی مهمترین علل پوسیدگی دندان عبارتند از:

• عدم توجه به رعایت بهداشت دهان و دندان
• مصرف خوراکی ها و نوشیدنی های حاوی مقادیر زیاد شکر و کربوهیدرات
• مصرف زیاد خوراکی ها و نوشیدنی های اسیدی مانند مرکبات، نوشابه و نوشیدنی های ورزشی
• استعمال سیگار و دخانیات
• عدم ترشح بزاق کافی و خشکی دهان
• عدم مراجعه منظم به دندان پزشک برای معاینه و بررسی وضعیت سلامت دهان و دندان ها
• تمیز کردن نادرست دندان ها در هنگام استفاده از بریس های ارتودنسی

ترمیم دندان پوسیده چه ضرورتی دارد؟

دندان پوسیده حاوی باکتری هایی است که با تکثیر خود باعث پیشرفت پوسیدگی آن دندان و گسترش پوسیدگی به دندان های مجاور می شوند. سرعت انتشار پوسیدگی به میزان رعایت بهداشت دهان و دندان، محل پوسیدگی و ژنتیک فرد بستگی دارد.

چنانچه هر چه سریعتر اقدامی برای جلوگیری از گسترش پوسیدگی صورت نگیرد این پوسیدگی عصب دندان را درگیر کرده و باید درمان ریشه برای زدودن باکتری ها از کانال ریشه انجام شود. یکی دیگر از عوارض عدم ترمیم دندان پوسیده تشکیل آبسه و گسترش عفونت دندان است.

بنابراین اقدام برای درمان دندان پوسیده، حذف قسمت های پوسیده دندان و پر کردن قسمت های تخلیه شده با مواد پر کننده دندان برای جلوگیری از تجمع مجدد باکتری ها الزامی است.

پوسیدگی دندان چه علائمی دارد؟

پوسیدگی دندان معمولا با علائم هشدار دهنده زیر خود را نشان می دهد:

• درد دندان: پالپ دندان شامل رگ های خونی و رشته های عصبی دندان است و حساسیت بالایی دارد. زمانی که عفونت دندان به این ناحیه می رسد منجر به التهاب پالپ شده و شما در دندان خود احساس درد می کنید. لذا درد دندان یکی از علائم بارز پوسیدگی دندان به شمار می رود.
• تورم لثه: تورم لثه یکی دیگر از علائم شایع پوسیدگی دندان است. هنگامی که لثه متورم و دچار بیرون زدگی می شود، دندان نسبت به لمس بسیار حساس و دردناک خواهد شد. معمولا تورم در محل اتصال دندان به لثه بیشتر به چشم می آید. گاهی تورم لثه آنقدر زیاد است که دندان را می پوشاند یا رنگ لثه به جای صورتی به رنگ قرمز و سیاه متمایل می شود.
• بوی بد نفس: نشانه دیگر پوسیدگی دندان تنفس بد بو است. بوی بد نفس در این حالت به علت فعالیت باکتری‌ های درون دهان، فاسد شدن مواد غذایی باقی مانده بین دندان ‌ها و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان به وجود می ‌آید. مواد غذایی باقی مانده در دهان با تولید ترکیبات سولفور باعث ایجاد تنفس بد بو یا بوی بد دهان می شوند.
• لکه هایی به رنگ سفید، خاکستری، قهوه ای یا سیاه روی دندان: مشاهده لکه های سیاه و قهوه ای روی دندان نیز می تواند نشان دهنده پوسیدگی دندان باشد. در این حالت معمولا دردی در دندان احساس نمی شود. لکه ناشی از پوسیدگی دندان ممکن است مانند لکه های حاصل از مصرف فراوان چای و قهوه به طور کامل سطح دندان را بپوشاند یا به صورت لکه های مجزا روی بخش هایی از دندان مشاهده شود.
• بد مزه بودن دهان: احساس مزه بد در دهان علاوه بر پوسیدگی دندان نشان دهنده هر نوع عفونت در دهان نیز می باشد. اگر مزه بدی را در دهانتان احساس می کنید پوسیدگی دندان شما همراه با عفونت لثه است. در این حالت تا زمانی که شما در لثه یا دندان احساس درد نداشته باشید، پوسیدگی دندان تشخیص داده نمی شود.

پوسیدگی دندان چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص پوسیدگی دندان دندانپزشک از روش های مختلفی استفاده می کند که رایج ترین این روش ها شامل این موارد است:

• معاینه ظاهر دندان

اولین اقدام برای تشخیص پوسیدگی دندان و اقدام به ترمیم دندان پوسیده معاینه ظاهر دندان است. مشاهده تغییر رنگ در سطح دندان می تواند نشان دهنده پوسیدگی دندان باشد. البته هر تغییر رنگی به معنای پوسیدگی نیست و ممکن است تنها مینای دندان به علت مصرف مداوم خوارکی ها و نوشیدنی های رنگی یا استعمال دخانیات لکه دار شده باشد.

دندانپزشک برای پیدا کردن پوسیدگی احتمالی دندان از یک وسیله فلزی نوک تیز به نام اکسپلورر استفاده می کند. اگر مینای دندان سالم و سفت باشد فشار این ابزار را تحمل می کند. اما مینای دندان پوسیده نرم تر است و  این وسیله کمی به مینای دندان آسیب دیده می چسبد.

• تصویربرداری با اشعه ایکس

روش دیگر برای تشخیص پوسیدگی دندان عکس های مخصوصی است که با استفاده از اشعه ایکس از دندان گرفته می شود. این نوع تصویربرداری می تواند پوسیدگی مینا در کناره های دندان، در جایی که دندان ها به هم می رسند و نیز در عاج دندان را نشان دهد. تصویربرداری با اشعه ایکس برای تشخیص پوسیدگی های کوچک در قسمت بالایی دندان دقت زیادی ندارد.

• استفاده از رنگ مخصوص تشخیص پوسیدگی دندان

در این روش برای تشخیص پوسیدگی دندان رنگ مخصوصی را روی دندان ها می ریزند. این رنگ خاصیتی دارد که تنها به بخش های پوسیده دندان می چسبد و دندان های پوسیده نیازمند ترمیم را مشخص می کند.

• استفاده از فلورسانس لیزر

استفاده از فلورسانس لیزر برای تشخیص حفره ها و شکاف های سطوح بالایی دندان های آسیاب مناسب است. با این روش می توان تغییرات ناشی از پوسیدگی را مورد محاسبه قرار داد.

روش های ترمیم دندان پوسیده

روش هایی که به طور معمول برای ترمیم دندان پوسیده توسط اغلب دندانپزشکان مورد استفاده قرار می گیرند به شرح زیر است:

• فلوراید برای ترمیم دندان پوسیده

اولین و موثر ترین روش برای جلوگیری و محدود کردن پوسیدگی دندان استفاده از فلوراید است. فلوراید باعث تقویت مینای دندان شده و از آن در برابر تحلیل رفتگی توسط اسید و پوسیدگی دندان محافظت می کند.همچنین فلوراید از ایجاد پلاک و تولید اسید های باکتریایی پیشگیری خواهد کرد.

زمان که پوسیدگی دندان در مراحل اولیه قرار دارد فلوراید می تواند باعث ترمیم مینای دندان آسیب دیده شده و مانع از پیشرفت پوسیدگی دندان شود. فلوراید را می تواند در قالب ژل فلوراید یا خمیر و لاک روی دندان آسیب دیده اعمال کرد.

همچنین فلوراید به طور طبیعی در چای، برخی انواع ماهی و برخی غذاها وجود دارد. خمیر دندان حاوی فلوراید سنتتیک بهترین منبع فلوراید برای تقویت مینای دندان است.

• پر کردن برای ترمیم دندان پوسیده

هنگامی که مینای دندان پوسیده شده اما به لایه میانی و عاج آسیبی وارد نشده است دندانپزشک از روش پر کردن دندان برای ترمیم دندان پوسیده استفاده می کند. در واقع فیلینگ به عنوان جایگزین مینای طبیعی دندان عمل می کند. موادی که برای پر کردن دندان مورد استفاده قرار می گیرد می تواند آمالگام، کامپوزیت یا آینله و آنله باشد.

آمالگام ماده ای تیره رنگ با استحکام و طول عمر بالا از آلیاژ جیوه، نقره، قلع، روی و مس است. کامپوزیت ماده ای با مقاومت بالا رنگی شبیه به رنگ دندان طبیعی دارد. همچنین اینله و آنله از مواد محکم تر و با دوام تر مانند طلا هستند. فیلینگ با استفاده از سیمان دندانی درون دندان قرار داده می ‌شود.

• روکش مصنوعی برای ترمیم دندان پوسیده

روش دیگر برای ترمیم پوسیدگی دندان پر کردن آن با روکش مصنوعی دندان است. برای اینکار دندانپزشک بخش های پوسیده دندان را حذف کرده و یک روکش مصنوعی به شکل دندان طبیعی روی قسمت باقی مانده دندان قرار می دهد. جنس این روکش می تواند پرسلین، سرامیک، شیشه یا طلا باشد که با استفاده زا سیمان دندانی به دندان متصل می شود.

• درمان کانال ریشه برای ترمیم دندان پوسیده

زمانی که پوسیدگی دندان تا حد زیادی پیشرفت کرده و به لایه مرکزی دندان و بخش حاوی عروق خونی و عصب دندان رسیده باشد، فرد درد شدیدی را هنگام مصرف غذا و مایعات و سرد و گرم خواهد داشت. در این حالت دندانپزشک برای ترمیم دندان پوسیده، روش درمان کانال ریشه را به کار می گیرد. در این درمان کانال ریشه لایه مرکزی دندان تخلیه شده و با پالپ مصنوعی جایگزین می شود.

• کشیدن دندان پوسیده

زمانی که پوسیدگی دندان به علت بی توجهی و عدم اقدام برای درمان به حدی پیشرفت می کند که دندان به طور کامل از بین رفته و احتمال انتشار پوسیدگی به دندان های مجاور وجود دارد باید دندان پوسیده کشیده شود. جای خالی دندان کشیده شده را می توان به روش های مختلف مانند ایمپلنت، پروتز مصنوعی یا بریج دندانی پر کرد.

چه زمانی باید برای ترمیم دندان پوسیده اقدام کرد؟

دندان از نظر پوسیدگی در یکی از حالت های زیر قرار می گیرد:

• دندان سالم
• تغییرات اولیه قابل مشاهده در مینای دندان
• پوسیدگی سطحی مینای دندان بدون آسیب به عاج
• درگیری عاج دندان بدون حفره دار شدن دندان
• پوسیدگی عاج همراه با ایجاد حفره

به طور کلی می توان گفت زمانی که دندان در مرحله 2 قرار دارد باید برای تشخیص این موضوع که آیا دندان یک پوسیدگی فعال و در حال پیشرفت دارد یا غیر فعال است به دندانپزشک مراجعه کرد تا در مورد ترمیم تصمیم گیری شود. از مرحله 3 به بعد ترمیم دندان اجتناب ناپذیر است و باید در اسرع وقت برای درمان آن اقدام کرد.

چگونه از پوسیدگی دندان پیشگیری کنیم؟

پوسیدگی دندان یکی از شایع ترین مشکلات در افراد مختلف در سراسر دنیا است. با این حال برای جلوگیری از پوسیدگی دندان روش هایی وجود دارد که به شرح آن ها می پردازیم:

• حفظ بهداشت دهان و دندان

برای جلوگیری از پوسیدگی دندان ها مهمترین اقدام حفظ بهداشت دهان و دندان است. حداقل روزی دوبار بعد از بیدار شدن در صبح و قبل از خواب در شب، دندان های خود را بامسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید.حداقل 30 دقیقه بعد زا خوردن مواد غذایی مانند برنج که حاوی مقادیر زیادی قند و کربوهیدرات هستند، مسواک بزنید.

مسواک زدن باید کامل و به گونه ای باشد که تمام سطوح دندان و خط لثه تمیز شود. استفاده از نخ دندان به حذف پلاک و ذرات مواد غذایی گیرافتاده بین دندان ها که مسواک به آن ها دسترسی ندارد، کمک می کند. حداقل یک تا دو بار در روز از نخ دندان استفاده کنید.

• دهانشویه

استفاده از دهانشویه حاوی فلوراید به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می کند. با این حال نباید بلافاصله بعد از مسواک زدن از دهانشویه استفاده کنید زیرا باعث می شود فلوراید خمیر دندان از روی سطح دندان برداشته شود.

• مراجعه منظم به دندانپزشک

سلامت دهان و دندان باید به طور مرتب توسط دندانپزشک ارزیابی شود تا در صورت بروز هر گونه بیماری و آسیب در اسرع وقت برای درمان آن اقدام شود. از این رو افراد بزرگسال باید حداقل 6 ماه یکبار و افراد کمتر از 18 سال حداقل سالی یکبار برای چکاپ به دندانپزشک مراجعه کنند.

• رژیم غذایی سالم

مصرف مواد غذایی سرشار از مواد اسیدی، قند و کربوهیدرات مانند شکلات و آبنبات مرکبات، نوشابه های گازدار و نوشیدنی های ورزشی باعث تسریع روند پوسیدگی دندان خواهد شد. بهتر است بعد از مصرف این نوع خوراکی ها و نوشیدنی ها بلافاصله دهان و دندان های خود را به خوبی شستشو دهید. همچنین استعمال سیگار و قلیان نیز در تغییر رنگ و پوسیدگی دندان نقش بسزایی دارند. از این رو داشتن سبک زندگی و رژیم غذایی سالم می تواند باعث پیشگیری از پوسیدگی دندان ها شود.