ارتودنسی دندان یکی از رشته های تخصصی دندانپزشکی است که هدف آن تشخیص و درمان ناهنجاری های دندان ها و اجزای مرتبط با آن در صورت است.
ارتودنسی دندان بهترین روش مرتب کردن دندان های بهم ریخته است. دندان های نامرتب، شلوغ و روی هم علاوه بر ظاهر ناخوشایند، به سختی تمیز شده و بیشتر در معرض پوسیدگی هستند.
ارتودنسی موجب راحت تر شدن تمیز کردن دندان ها، ارتقای بهداشت دهان و دندان، تکلم بهتر و لبخند زیباتر می شود. ارتودنسی به طور کلی دارای سه نوع ثابت، متحرک و نامرئی نوع است.
ارتودنسی ثابت چیست؟
یک متخصص ارتودنسی برای اصلاح دندان های نامنظم از دستگاه ها و ابزار مختلف استفاده می کند.
ارتودنسی ثابت یکی از روش های ارتودنسی است که براکت های ارتودنسی به صورت ثابت روی دندان قرار گرفته و توسط کش های ارتودنسی بهم متصل شده اند.
در این حالت بیمار قادر نیست دستگاه ارتودنسی را از دهان خود خارج کند به همین دلیل این روش درمانی بر خلاف درمان های متحرک، وابسته به همکاری بیمار نیست. براکت ها تا انتهای دوره درمان روی دندان باقی مانده و کش ها هر چند جلسه یک بار توسط متخصص تعویض می شوند.
طول درمان ارتودنسی ثابت
طول درمان ارتودنسی ثابت به نوع ناهنجاری و مشکل فک و دندانی بیمار بستگی دارد و معمولا حدود 2 سال طول می کشد.
سن بیمار نیز از عوامل مهم در تعیین طول مدت درمان است، هرچقدر سن بیمار کمتر باشد سرعت جابجایی دندان ها بیشتر بوده و طول درمان کاهش می یابد.
علاوه براین ویزیت بیمار قبل از بلوغ از رشد فک در جهت ناهنجاری جلوگیری شده و می توان آن را کنترل نمود.
در طول درمان لازم است بیمار ماهی یکبار به متخصص ارتودنسی که تحت نظر او قرار دارد مراجعه نماید.
چه مشکلاتی با روش ارتودنسی ثابت اصلاح و درمان می شود؟
تشخیص متخصص ارتودنسی، نوع و شدت مشکل و همچنین ترجیح بیمار معیار انتخاب روش ارتودنسی است. با این حال شایع ترین مشکلاتی که با استفاده از روش ارتودنسی ثابت درمان می شود، شامل موارد زیر است:
- پیشروی شدید یکی از فک های بالا یا پایین (یک فک بیش از اندازه جلوتر از دیگری باشد)
- وجود فاصله زیاد بین دندان ها
- کراس بایت
- شلوغی دندان ها و کراودینگ ناشی از کوچک بودن هر یک از فک های بالا یا پایین
- ناهماهنگی میدلاین
مزایای ارتودنسی ثابت
- درمان شدید ترین مشکلات ناهنجاری دندان ها
- عدم نیاز به خارج کردن و قرار دادن دوباره
- کمک به اصلاح طرح لبخند و زیبا تر کردن لبخند
- رفع مشکلات حرکات دندانی مانند چرخش، بیرون زدگی، فرو رفتگی، زاویه نامناسب دندان
- جابجایی همزمان چندین دندان
- نیاز به مراجعه کمتر به دندانپزشک
- مناسب برای سنین مختلف
- کمترین احتمال بازگشت
- بهبود گفتار
معایب ارتودنسی ثابت
- سختی مسواک زدن و تمیز کردن دندان ها به دلیل وجود بریس
- امکان لکه دار شدن دندان ها
- امکان آسیب سیم و براکت ها به لثه و دندان (با کمک موم ارتودنسی قابل پیشگیری است)
- طول درمان زیاد در صورت ناهنجاری شدید
انواع ارتودنسی ثابت
ارتودنسی ثابت که در آن از دستگاه های ثابت و غیرمتحرک استفاده می شود عبارت است از:
- ارتودنسی لینگوال
- ارتودنسی دیمون
- ارتودنسی فلزی
- ارتودنسی سرامیکی
تشخیص بهترین نوع ارتودنسی ثابت بستگی به شرایط بیمار و نظر متخصص ارتودنسی دارد و بر اساس نوع و شدت مشکل بیمار و با کمک گرفتن عکس و روش های تشخیصی دیگر تعیین می شود.
قیمت ارتودنسی ثابت
هزینه ارتودنسی دندان را نمی توان به صورت دقیق مشخص کرد چرا که تحت تاثیر عوامل مختلف هزینه نهایی تعیین می شود.
در ادامه به موارد تاثیرگذار در هزینه ارتودنسی اشاره شده است:
1-تخصص و مهارت دندانپزشک: تخصص دندانپزشک در هزینه نهایی ارتودنسی تاثیرگذار است. توجه کنید درمان ارتودنسی را به پزشک متخصص بسپارید زیرا در غیر این صورت ممکن است در حین درمان دچار عوارض شوید.
2-سن بیمار: ارتودنسی در هر سنی قابل انجام است ولی ارتودنسی در سنین پایین در زمان کمتری نتیجه می دهد و در زمان بزرگسالی با توجه به رشد کامل فک، درمان سخت تر و طولانی تر می شود. در نتیجه هزینه ببشتری نیز در پی دارد.
3-روش درمان: ارتودنسی دارای روش های متفاوتی است که ارتودنتیست با معاینات لازم ،بهترین نوع درمان را انتخاب می کند.
به صورت کلی هزینه ارتودنسی ثابت بیشتر از ارتودنسی متحرک است.
همچنین در میان روش های ارتودنسی ثابت، ارتودنسی لینگوال و ارتودنسی دیمون به علت سیستم پیچیده و نیاز به مهارت بیشتر هزینه بالاتری دربر دارند.
4-میزان ناهنجاری دندان و فک: در صورتی که میزان ناهنجاری دندان بیشتر باشد به زمان بیشتری جهت درمان نیاز است بنابراین هزینه نهایی افزایش خواهد یافت.
5-هزینه های جانبی و بیماری های دهان و دندان:در صورتی که بیماری دهان و دندان وجود داشته باشد در ابتدا باید آن مشکل را مرتفع نمود.البته این هزینه ها ارتباطی به ارتودنسی ندارد ولی نیاز است تا پیش از انجام ارتودنسی این موارد بررسی گردد لذا برای بیمار هزینه هایی را دربر خواهد داشت.
به صورت کلی با توجه به موارد فوق هزینه ارتودنسی ثابت با در نظرگرفتن تمامی دستگاه های ثابت در سال 1402 از حدود 13 میلیون تومان برای هر فک شروع می شود.
مراحل درمان ارتودنسی ثابت
1 – مراجعه به متخصص ارتودنسی و ارزیابی اولیه:
در این مرحله متخصص ارتودنسی یک ارزیابی اولیه از وضعیت و مشکلات دندان های شما انجام داده و در صورتی که دندان های شما در وضعیت ناسالمی باشند از شما می خواهد ابتدا به یک دندانپزشک مراجعه کرده و اقدامات پیش از ارتونسی را انجام دهید.
2 – قالب گیری و تهیه مدل :
در مرحله بعد متخصص ارتودنسی برای تشخیص موقعیت و وضعیت هر دندان یک قالب از دندان های شما تهیه می کند.
3 – عکس OPG دندان :
عکس OPG دید وسیع تر و بهتری از وضعیت قرارگیری و ریشه دندان ها و فک بیمار در اختیار متخصص ارتودنسی قرار می دهد.
4 – تصویر سازی رایانه ای :
این مرحله متخصص ارتودنسی طرح درمان مناسب را برای درمان ارتودنسی ثابت تهیه کرده و میزان تاثیر یک روش درمانی را در فرم صورت و تقارن فک بررسی می کند.
5 – جلسه مشاوره معاینه کامل بیمار :
به طور معمول مراحل 1 و 2 به صورت همزمان انجام شده و زمانی که بیمار با روش درمانی ارتودنسی ثابت موافق باشد، معاینه کامل ربای تعیین نیاز های کامل بیمار انجام می شود.
در این معاینه تمامی سوالات بیمار پاسخ داده شده و هزینه تقریبی درمان و پیش بینی زمانبندی برای درمان به بیمار اعلام می شود. از این به بعد تمامی تصاویر و قالب ها در پرونده پزشکی بیمار ثبت خواهد شد.
6 – عکس برداری قبل از درمان :
در روش درمانی ارتودنسی ثابت، برای اینکه پزشک میزان پیشرفت دندان و اثر آن بر شکل صورت را بررسی کند، عکس هایی را قبل و بعد از ارتودنسی از صورت و دندان ها تهیه می کند.
7 – توضیح انواع روش های ارتودنسی ثابت :
پس از جلسه مشاوره و معاینه کامل، بیمار با نمونه ای از دستگاه ها و تجهیزات ارتودنسی ،بریس ها و … آشنا شده و زمان قرار گیری بریس ها روی دندان مشخص می شود.
8 – قرارگیری بریس ها در دهان :
این مرحله تمام مسائل مربوط به جایگاه براکت‌ها، تجویز براکت مناسب، نوع براکت و انتخاب سیم را شامل می شود. در این مراحله درمان آغاز شده و تجهیزات ارتودنسی ثابت در دهان و روی دندان ها جایگذاری می شوند و براکت ها روی دندان قرار می گیرند.
9 – جلسات تنظیم براکت ها :
در طول جلساتی که متخصص ارتودنسی برای مراجعه جهت تنظیم براکت ها تعیین می کند، براکت ها تنظیم و پیشرفت و تغییرات در طول زمان بررسی می شود.
جلسات تنظیم براکت ها که با فاصله 8 تا 10 هفته زمانبندی می شوند حدود 10 تا 15 دقیقه طول می کشد.
10 – پایان درمان ارتودنسی ثابت و خارج کردن بریس ها :
پس از حصول نتیجه مطلوب و به تشخیص متخصص ارتودنسی برداشتن براکت ها از روی دندان انجام می شود. پس ارتودنسی ثابت دندان ها جرمگیری شده و ممکن است فلوراید تراپی تجویز شود.
11 – مراقبت و جلوگیری از بازگشت :
در آخرین مرحله مراقبت و دستورات نهایی پس از پایان ارتودنسی ثابت آغاز شده با دستگاه هایی مانند نگهدارنده ارتودنسی یا ریتینر درمان و برگشت ارتودنسی را ناممکن می شود.
پزشک معالج مدت زمان استفاده از این ریتینر ها را تعیین می کند و ممکن است زمان زیادی به طول انجامد.
در پایان درمان ارتودنسی ثابت بیمار میتواند تغییرات چهره و لبخند خود را ببیند و با عکس های قبل از درمان مقایسه نماید.
نکات مهم در ارتودنسی ثابت
برای رسیدن به نتیجه مطلوب لازم از بیمار در طول مدت درمان مواردی را مد نظر داشته باشد:
- همکاری با پزشک و رعایت دستورات ارائه شده
- مراجعه منظم به پزشک جهت فعال کردن سیم ها و فنرهای ارتودنسی
- مراجعه سریع به پزشک در صورت شل شدن یا افتادن براکت ها
- مصرف غذاها و خوراکی های نرم در چند روز اول بعد از نصب براکت ها
- عدم مصرف مواد غذایی رنگی مانند سس، سبزی، نوشابه، چای و قهوه
- عدم مصرف مواد غذایی سفت و چسبنده مانند ته دیگ، آجیل، تخمه و آدامس که موجب شکستن و کج شدن سیم های ارتودنسی می شود.
- استفاده از مسواک مخصوص و برس های بین دندانی برای تمیز کردن دندان ها، براکت ها و سیم های ثابت ارتودنسی
- تمیز کردن مرتب دندان ها برای جلوگیری از بو گرفتن دهان، پوسیدگی و تغییر رنگ دندان ها
- مراقبت از سیم های ارتونسی هنگام ورزش های سنگین و شنا و استفاده از محافظ