دندان ها به دلایل مختلف ممکن است دچار آسیب و پوسیدگی شده و ظاهر طبیعی خود را از دست دهند یا به طور کامل از بین برود. در این شرایط برای پر کردن جای خالی دندان از دست رفته از روش دندانپزشکی زیبایی پروتز استفاه می شود.
کار پروتز دندانی اصلاح طرح لبخند، جایگزینی و ترمیم دندان های افتاده و تغییر شکل یافته است.
به بیان ساده تر می توان گفت پروتز دندان همان دندان مصنوعی و روکش دندان است که به دوسته تقسیم می شود:
1- پروتز متحرک 2- پروتز ثابت
بر اساس شرایط بیمار، نوع مشکل و تعداد دندان های آسیب دیده و از دست رفته دندانپزشک پروتز ثابت یا متحرک را تجویز می کند.
پروتز متحرک چیست؟
پروتز متحرک نوعی پروتز است که فرد به راحتی می تواند آن را داخل دهان خود گذاشته یا آن را خارج کند. چنانچه فرد تمام دندان های خود را از دست داده باشد می تواند از پروتز متحرک کامل یا به اصلاح یک دست دندان استفاده کند.
اصلی ترین مشکل پروتز کامل القای حس پیری به بیمار و حس ناخوشایند در اوایل استفاده است که به مرور رفع می شود.
پروتز به تدریج سبب تخریب و تحلیل تیغه استخوان فک می شود بنابراین هر 1تا 2 سال یک بار لازم است پروتز بررسی شده و هر 5 تا 7 سال یکبار نیز تعویض شود.
در صورتی که فرد تعدادی از دندان های خود را از دست داده باشد می تواند از انواع دیگر پروتز متحرک استفاده نماید.
تا قبل از رواج پروتز دندان، کاربرد دندان مصنوعی به عنوان روشی موثر در بازسازی سیستم جویدن بسیار رایج بوده است وامروزه نیز طرفداران خاص خود را دارد.
انواع پروتز متحرک
پروتز متحرک به طور کلی دارای سه نوع است که هریک در شرایط مختلف مورد استفاده قرار می گیرد
1 – پروتز دندانی پارسیل :
این نوع پروتز متحرک در بین عموم جامعه به عنوان دندان تکه ای شناخته می شود.
پروتز پارسیل خود انواع مختلفی دارد:
الف) پروتز پارسل تمام اکریل (فلیپر) که به عنوان یک درمان موقتی در بسیاری موارد کاربرد دارد.
ب) پروتز پارسیل کرم کبالت که از گذشته به عنوان درمان بی دندانی برای کسانی که دندان های عقبی خود را از دست داده اند و دندانی برای پایه پروتز ثابت ندارند یا کسانی که به هر دلیل نمی خواهند از پروتز ثابت استفاده کنند مورد استفاده قرار می گیرد.
ج) پروتز پارسیل felexite که مشکل فلزی بودن و ظاهر ناخوشایند گیره ها را که در انواع دیگر وجود دارد، حل کرده است. بخش فلزی این نوع پارسیل به رنگ دندان ساخته می شود.
2 – دست دندان یا پروتز کامل دندان :
افرادی که تمام دندان های خود را از دست داده اند مانند پدربزرگ ها و مادربزرگ ها می تواننداز این نوع پروتز متحرک استفاده کنند. اگرچه امروزه به دلیل رواج ایمپلنت دندانی استفاده از این روش کمتر شده اما به دلیل هزینه درمانی کم برای درمان بی دندانی هنوز هم این روش کاربرد دارد.
پروتز کامل دارای دونوع معمولی و لثه نرم است. دندان مصنوعی (پروتز کامل) دارای دو بخش دندان و لثه است. لثه پروتز باید مستحکم باشد که کارایی خوبی داشته باشد.
لثه نرم یک لایه 1 تا 2 میلیمتری است که به صورت موقت زیر لثه سخت قرار می گیرد تا تورم والتهاب لثه بیمار التیام یافته و آماده دریافت پروتز با لثه سخت شود.
اگر چه لثه نرم در ابتدا بسیار راحت تر است اما نمی تواند به طور دائم مورد استفاده قرار گیرد چرا که کارآیی پایینی دارد و بافت لثه فرد را تخریب می کند. از طرفی تمیز نگه داشتن آن سخت تر بوده و احتمال رشد باکتری ها و قارچ ها در آن زیاد است.
3- پروتز دندان اوردنچر :
این نوع پروتز متحرک بسیار شبیه به پروتز ثابت است و در واقع پروتز کاملی است که روی دو پایه دندانی یا چند پایه ایمپلنت قرار می گیرد و نسبت به پروتز کامل راحت تر است.
قیمت پروتز متحرک دندان
هزینه نهایی پروتز دندان همانند ایمپلنت و لمینت دندان باید توسط دندانپزشک مشخص شود. قیمت نهایی پروتز به هزینه لابراتور و دستمزد دندانپزشک بستگی دارد.
به طور کلی هزینه یک دست دندان متحرک و دندان پارسیل کرم کبالت دو طرفه حداقل 8 میلیون برای هر فک است.
عوارض پروتز متحرک
طبق مطالعات انجام شده 0.33 درصد افرادی که از پروتز استفاده می کنند دچار واکنش های داخل دهانی می شوند. علت این واکنش ها مواد به کار رفته در پروتز ها مانند سمنت های درارای اوژنول، رزین های اکرلیک، آلیاژهای فلزهای پایه، طلا، جیوه، مواد دارای پلی اتر یا اپیمین است.
مزایای پروتز متحرک دندان
- عدم نیاز به چسب و تراش دندان های مجاور
- عملکردی شبیه به دندان های طبیعی
- راحتی در صحبت کردن
- توانایی مصرف مواد غذایی مختلف
- شستشو و نگهداری راحت
- افزایش زیبایی دها ن دندان ها
- کاهش تحلیل استخوان فک
- افزایش کیفیت زندگی بیمار
مراقبت از پروتز متحرک دندان
به منظور حفظ کیفیت پروتز متحرک و سلامت دهان و دندان لازم است افرادی که از پروتز های متحرک استفاده می کنند نکات زیر را مورد توجه قرار دهند:
- مراقبت از افتادن پروتز هنگام تمیز کردن
- خارج نکردن پروتز متحرک از دهان هنگام خواب در روز های اول
- دو بار مسواک زدن در روز برای پروتز متحرک
- تمیز کردن دندان بلافاصله بعد از مصرف خوراکی های رنگی
- تمیز کردن دهان و لثه و مخاط داخلی دهان با مسواک نرم
- قرار دادن پروتز در محلول آب و نمک هنگام عدم استفاده
- تمیز کردن سطح خارجی پروتز با مسواک مخصوص دندان مصنوعی
- قرار دادن هفتگی پروتز متحرک داخل محلول ضدعفونی کننده به مدت 8 ساعت
- قرار دادن پروتز متحرک داخل محلول تمیز کننده (یک قاشق چای خوری سرکه یا محلول ضدعفونی کننده خانگی و یک لیوان آب) هنگام حمام رفتن و شستشوی کامل بعد از خارج کردن از محلول
- قرار دادن پروتز به مدت 6 تا 8 ساعت در محلول آب و سفید کننده خانگی در صورت تغییر رنگ
- شستشوی کامل و با دقت پروتز بعد از خارج کردن از هر محلول ضد عفونی کننده و تمیز کننده