گاهی به منظور پوشاندن دندان آسیب دیده یا با هدف زیبایی و دادن شکل ظاهری طبیعی لازم است دندان روکش شود.
روکش دندان در واقع یک روش ترمیم مصنوعی پرکاربرد و استاندارد است که روی دندان طبیعی قرار می گیرد و وظیفه اصلی آن محافظت، تقویت و بهبود ظاهر دندان آسیب دیده است.
روکش دندان چیست؟
روکش دندان در واقع نوعی رستوریشن دندانپزشکی و پوششی کلاه مانند است که به منظور بازسازی و ترمیم دندان روی تاج یا بخش پروتزی ایمپلنت دندان (اباتمنت) قرار می گیرد.
روکش دندان معمولا برای دندان هایی بکار می رود که به طور گسترده ای تخریب شده اند. روکش دندانی توسط چسب روکش به دندان چسبانده شده و شکل، اندازه و عملکرد طبیعی را به دندان باز می گرداند، همچنین دندان را قوی تر کرده و ظاهری زیبا به آن می بخشد. بنابراین روکش دندان کاربرد زیبایی و ترمیمی دارد.
انجام این درمان به عوامل مختلفی از جمله ساختمان دندان، عادات بیمار و شرایط دندان بستگی داد. در این فرآیند ترمیم حدود 1 تا 1.5 میلیمتر از نسج دندان تراش می خورد و مراقبت از آن برای پیشگیری از پوسیدگی بسیار حساس و مهم است.
جنس روکش دندان از سرامیک، فلز یا ترکیبی از هر دو است. برای ساخت روکش ابتدا قالب گیری دندان در مطب دندانپزشک انجام شده و قالب برای ساخت روکش توسط تکنسین، به لابراتوار فراستاده می شود.
چه زمانی باید از روکش دندان استفاده کرد؟
روکش دندان با اهداف زیبایی یا ترمیمی انجام می شود بنابراین در موارد مختلف می توان روکش دندان را انجام داد:
- وجود حفره نسبتا بزرگ در دندان
- حفظ دندان ترک خورده، ضعیف و فرسوده
- از بین رفتن دندان به دلیل پوسیدگی
- پوشاندن نقایص دندان و رنگ بد آن ها و داشتن لبخند جذاب تر
- محافظت از دندان عصب کشی و ترمیم شده بنا به تشخیص دندانپزشک
مراحل انجام روکش
برای قرار دادن روکش دندان معمولا مراحل زیر طی می شود:
1 – تراشیدن و آماده سازی دندان :
برای باز شدن فضا جهت قرار گرفتن روکش لازم است قسمت بیرونی دندان تراش خورده آماده شود. در این مرحله پوسیدگی های دندان نیز برداشته شده و در صورت نیاز به ساختار اضافی برای حمایت از روکش، دندانپزشک ساختار از دست رفته دندان را با استفاده از ماده ترمیمی مناسب بازسازی و آماده قرار دادن روکش می کند.
2 – قالبگیری دندان تراش خورده :
قالب گیری دندان مرحله ای است که به منظورتعیین شکل و ابعاد روکش انجام می شود. برای قالبگیری به روش سنتی ماده ای روی دندان قرار گرفته و شکل و فرم روکش با کم آن تعیین می شود.
در روش های جدیدتر از قالبگیری دیجیتال استفاده می شود به این ترتیب که دوربینی را در دهان چرخانده و دندان به خوبی اسکن شده، سپس نرم افزار مخصوص قالب دندان را تهیه می کند. در نهایت قالب تهیه شده به روش سنتی یا دیجیتال برای تهیه روکش به لابراتوار فرستاده می شود.
3 – روکش موقت :
تهیه روکش اصلی حدود 2 هفته طول می کشد معمولا در این مدت برای محافظت از دندان و جلوگیری از جابجایی و انحراف آن روکش موقت روی دندان قرار می گیرد.
روکش موقت از جنس پلاستیک یا فلز است و در مدتی که در دهان قرار دارد ممکن است دندان نسبت به گرما و سرما حساس باشد بنابراین نیاز به مراقبت دارد.
4 – قرار دادن روکش اصلی :
وقتی روکش اصلی آماده شده و تطابق رنگ آن با رنگ دندان های مجاور مورد تایید قرار گرفت، دندانپزشک روکش موقت را که توسط چسب به دندان چسبانده بود جدا کرده و روکش اصلی را در جای خود قرار می دهد و با مواد مخصوص محکم می کند.
هزینه روکش دندان
هزینه روکش دندان به جنس روکش مورد استفاده، دستمزد دندانپزشک و هزینه لابراتوار بستگی دارد. بنابراین حتما قبل از شروع درمان، با پزشکتان در مورد آن صحبت کنید.
محدوده هزینه روکش دندان در سال 1402 از 1میلیون تومان برای روکش های استیل ضد رنگ و از 5 میلیون برای روکش های زیرکونیا شروع می شود.
روکش استیل ضد رنگ کمترین قیمت و روکش زیرکونیا بالاترین قیمت را دارد.
البته با توجه به اینکه قیمت روکش طلا به طور مستقیم به قیمت طلا و ارز و همچنین گرم مورد استفاده بستگی دارد می توان گفت گرانترین نوع روکش دندان، روکش طلا است.
انواع روکش دندان
همانطور که پیش از این گفته شد روکش دندان برای اهداف مختلف زیبایی و ترمیمی بکار می رود. بنابراین از مواد مختلفی برای ساخت روکش دندان استفاده می شود.
1 – روکش دندان تمام فلز :
در ساخت این نوع روکش از آلیاژهای فلزی طلا، پلاتینیوم، کبالت-کروم و نیکل-کروم استفاده می شود. رنگ آن نیز بسته به نوع آلیاژ زرد یا سفید است.
روکش های فلزی با دوام ترین نوع روکش بوده و در برابر جویدن و فشارهای مختلف مقاومت بالایی دارند. این روکش ها به ندرت دچار آسیب شده و انتخاب مناسبی برای دندان های عقبی می باشد. تنها ایراد اصلی آن ها رنگ فلزی و تیره آن ها است.
2 – روکش دندان سرامیکی :
روکش سرامیکی به طور کامل از سرامیک ساخته شده و از نظر زیبایی نسبت به روکش های دیگر شفاف تر و طبیعی تر است. این روکش برای دندان های جلویی که ظاهر و زیبایی آن ها مهم است انتخاب مناسبی می باشد. استحکام روکش سرامیکی از انواع دیگر کمتر است. این نوع روکش خود به سه دسته تقسیم بندی می شود:
- پرسلن مدرن
- پرسلن جاکت کراون
- زیرکونیم
3 – روکش دندان سرامیک و فلز :
روکش سرامیک و فلز که به اختصار آن را PFM می گویند امروزه به طور معمول توسط ارتودنتیست ها مورد استفاده قرار می گیرد.
دراین نوع روکش برای ایجاد قدرت، استحکام و محافظت از دندان هسته مرکزی از جنس فلز بوده و لایه خارجی برای افزایش زیبایی از جنس سرامیک است. به عبارتی می توان گفت این روکش زیبایی روکش سرامیکی و مقاومت روکش فلزی را بطور همزمان دارد.
مناسب ترین نوع روکش دندان
هر یک از انواع روکش های دندان مزایا و معایب خاص خود را دارد. انتخاب مناسب ترین روکش متاثر از دو عامل اساسی استحکام و زیبایی است. اولویت هر یک از این دو عامل نیز بستگی به هدف روکش دندان دارد که به منظور زیبایی یا محافظت از دندان انجام می شود!
به عنوان مثال برای روکش دندان های عقبی که وظیفه جویدن را دارند و فشار بیشتری تحمل می کنند باید از انواعی استفاده شود که استحکام بالایی دارند مانند روکش فلز یا فلز سرامیک.
اما برای دندان های جلویی که ظاهر و زیبایی آن ها مهم است استفاده از روکش های زیبا مانند روکش سرامیک ارجحیت دارد.
دوره درمان روکش دندان
قبل از انجام روکش ممکن است درمان های دیگری مانند جراحی افزایش طول تاج، درمان ریشه، بیلداپ دندان و پست و کور مورد نیاز باشد هر یک طول درمان مورد نیاز خود را دارند. اما زمان مورد نیاز برای تهیه روکش از اولین جلسه مراجعه تا نصب روکش اصلی حدود 3 تا 4 هفته خواهد بود.
این زمان برای چک کردن هر مرحله از ساخت روکش در داخل دهان به منظور تطبیق رنگ و فرم روکش با سایر دندان ها و منطبق بودن ساختار روکش با دندان زیرین است.
مزایای روکش دندان
- محافظت از ساختار ضعیف شده و شکننده دندان
- پیشگیری از گسترش ترک دندان
- حفظ سلامت بافت اطراف دندان
- جلوگیری از ساییدگی دندان
- ترمیم دندان بعد از عصب کشی و درمان ریشه
- افزایش طول و پهنای دندان
- رفع فاصله بین دندان ها
- بهبود عملکرد جویدن با دندان آسیب دیده
- بهبود گفتار
- ترمیم دندان های آسیب دیده و بدرنگ
- افزایش زیبایی دندان
- کمک به اتصال بریج به دندان
- استفاده به عنوان ایمپلنت
- اصلاح ناهمرسایی و کجی خفیف دندان
معایب روکش دندان
- حساس شدن لثه نسبت به فشار و لمس
- احساس ناخوشایند هنگام جویدن غذا
- حساس شدن دندان به گرما و سرما
مراقبت از روکش دندان
برای حفظ کیفیت و دوام روکش دندان لازم است به نکاتی که دندانپزشک بر آن ها تاکید دارد توجه کرد برخی از مهمترین این نکات عبارتند از:
- اجتناب از مصرف غذاهای سفت و چسبناک تا سفت شدن کامل چسب روکش
- مراقبت هنگام حرف زدن حرکات دهان تا زمان رفع بی حسی دندان برای جلوگیری از گاز گرفتن لب، گونه و زبان
- ملایمت در فشار وارده به روکش در روزهای اول
- مراجعه به دندانپزشک در صورت هر گونه مشکل در سطح روکش
عوارض روکش دندان
روکش دندان اگر درست و اصولی انجام نشود ممکن است عوارضی را برای بیمار ایجاد کند. بنابراین انتخاب دندانپزشک و لابراتوار قابل اعتماد و صاحب دانش و تجربه اصلی ترین عامل برای پیشگیری از ابتلا به عوارض روکش دندان است. برخی از مهمترین و شایع ترین عوارض روکش دندان و علل ایجاد آن در ادامه آورده شده است:
- بوی بد روکش دندان: فعالیت باکتری های بی هوازی اصلی ترین عامل ایجاد بوی بد دهان و روکش دندان است. بروز پوسیدگی ثانویه و بی توجهی به آن عامل فعالیت باکتری ها و بروز بوی بد است. این پوسیدگی تنها با عکس رادیوگرافی دندان قابل تشخیص است.
- لق شدن روکش دندان: عدم رعایت صحیص بهداشت دهان و ایجاد پوسیدگی ثانویه زیر روکش عامل اصلی لق شدن روکش دندان است. البته عدم تراش صحیح دندان و شکستن چسب روکش نیز می تواند باعث لق شدن روکش شود.
- التهاب لثه ناشی از روکش دندان: در صورتی که با وجود رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان، باز هم لثه در اطراف روکش قرمز و ملتهب باشد لازم است برای درمان لثه و اصلاح یا تعویض روکش به کلینیک دندانپزشکی مراجعه شود.
- عفونت دندان روکش شده: عفونت دندان روکش شده می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که از آن جمله می توان به پوسیدگی دندان های اطراف دندان روکش شده، پوسیدگی ثانویه دندان زیر روکش، شکستگی روکش و گیر غذایی، فشار بیش از حد به لثه و ایجاد التهاب و خونریزی لثه اشاره کرد. در صورت بروز عفونت بهتر از هرچه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کرد تا دلیل عفونت مشخص شده و اقدامات درمانی از قبیل ترمیم دندان های پوسیده اطراف و تعویض روکش به موقع انجام شود.