پوسیدگی، یکی از عارضه های رایج دندان است که معمولا به دلیل عدم رعایت نکات بهداشتی دهان و دندان به وجود می آید. پوسیدگی دندان از پوسیدگی سطحی آغاز شده و اگر مورد توجه و درمان قرار نگیرد به تدریج این پوسیدگی پیشرفت کرده و ممکن است تا از بین رفتن کامل دندان ادامه یابد.
پر کردن دندان درمانی است که به طور معمول برای ترمیم دندان پوسیده و جلوگیری از پیشرفت آن، همچنین ترمیم دندانی که دچار شکستگی یا ساییدگی شده است مورد استفاده قرار می گیرد.
پر کردن دندان چیست؟
پر کردن دندان روشی است که برای ترمیم دندان های با پوسیدگی کم یا دندان هایی که دچار شکستگی یا ساییدگی جزیی شده اند مورد استفاده قرار می گیرد.
در این روش دندانپزشک بخش پوسیده را برمی دارد و دندان را با مواد پر کننده پر کرده و ظاهر و عملکرد دندان را به حالت طبیعی بر می گرداند.
پر کردن دندان آسیب ناشی از پوسیدگی را ترمیم کرده و از ورود باکتری‌های بیشتر به داخل دندان آسیب دیده جلوگیری می‌کند. تمام دندان‌ها را می توان با استفاده از مواد مختلف ترمیم کرد.
مراحل پر کردن دندان
پر کردن دندان یک روش ساده دندانپزشکی است و به منظور ترمیم پوسیدگی دندان و پر کردن حفرات دندانی استفاده می‌شود. این پروسه به دلیل استفاده از بی حسی موضعی بدون درد است. مراحل این پروسه در ادامه شرح داده شده است
1 – تعیین محل دقیق پوسیدگی:
با بررسی اولیه و ارزیابی دندان ها در کلینیک دندانپزشکی، تعداد دندان های پوسیده را تعیین می شود. ممکن است لازم باشد برای تعیین میزان و عمق دقیق پوسیدگی هر یک از دندان ها از عکس رادیوگرافی یا روش های دیگر استفاده شود. به این ترتیب تعداد دندان های پوسیده و شدت پوسیدگی هر دندان و میزان مواد پر کننده مورد نیاز تعیین می شود.
2 – بی حسی موضعی دندان پوسیده:
عملیات ترمیم با بی حس کردن دندان و بافت لثه اطراف آغاز می شود. به این ترتیب بیمار هیچ حس ناخوشایند و دردی نخواهد داشت.
3 – پوشاندن اطراف دندان پوسیده:
طی مدت زمانی که لازم است ماده بی حسی تاثیر بگذارد و موضع را بی حس کند دندانپزشک دندان پوسیده را توسط یک کاور از سایر دندان ها و بخش های داخلی دهان جدا می کند.
4 – برداشتن پوسیدگی:
دندانپزشک در این مرحله با کمک یک هندپیس پر سرعت با نام توربین دندانپزشکی ساختار پوسیده دندان را تراشیده و برمی دارد. در طی این مرحله ابزار های دیگر برای ساکشن یا مکش بقایای پوسیده و مایع استفاده می شود. سپس یک هندپیس با سرعت آهسته تر برای حذف کامل پوسیدگی بکار گرفته می شود.
5 – تمیز کردن و آماده سازی دندان برای قرار دادن مواد پر کننده:
پس از تراشیدن و حذف پوسیدگی کامل دندان و قبل از قرار دادن ماده پر کننده دندان به خوبی باید تمیز شده و آماده پر کردن با ماده پر کننده شود.
6 – پر کردن دندان:
در این مرحله ماده پر کننده آماده شده و در حفره ایجاد شده در دندان قرار داده می شود. نحوه پر کردن دندان به نوع ماده پر کننده بستگی دارد و هر ماده با تکنیک خاصی برای ترمیم بکار می رود.
مثلا برای پر کردن دندان با ماده آمالگام، پودر آمالگام به سرعت با جیوه ترکیب شده و قبل از سفت شدن روی دندان اعمال می شود.
اگر ماده پرکننده کامپوزیت باشد، ابتدا ژل اسیدی روی دندان قرار گرفته و سپس شسته می شود، سپس از ماده باندینگ برای برقراری اتصال محکم بین کامپوزیت و دندان روی تمام قسمت های حفره استفاده می شود. در نهایت کامپوزیت به صورت لایه لایه روی دندان قرار گرفته و با کمک طیف خاصی از نور سفت و سخت می شود. این کار تا پر شدن کامل حفره تکرار می شود.
7 – پالیش مواد پر کننده:
ماده پر کننده که اکنون سفت شده است باید پالیش شده و به خوبی صاف و صیقلی شود تا لبه های تیز و اضافه حذف شود و فرورفتگی یا برجستگی های غیر طبیعی آسیبی به دندان و بافت های نرم دهان و خود ماده پر کننده نرساند.
8 – بررسی بایت و آناتومی دهان و دندان:
دندانپزشک در آخرین مرحله دندان پر شده را بررسی می کند که ظاهری کاملا طبیعی داشته و آناتومی آن تغییری نکرده باشد. همچنین نحوه قرار گرفتن دندان ها روی هم (اکلوژن دندانی) چک می گردد که تداخلی در بایت وجود نداشته باشد.
زمان مناسب ترمیم پر کردگی دندان
ماده پر کننده دندان تا سال ها دوام دارد، اما ممکن است به تدریج به دلیل جویدن غذا فرسوده شود. عاداتی مثل دندان قروچه و سایش دندان ها سرعت فرسودگی را بیشتر می کنند.
در صورتی که علائمی مانند ترک در پرکردگی مشاهده شود بهتر است در اولین فرصت برای ترمیم به دندانپزشک مراجعه شود. عدم مراجعه به دندانپزشک و جویدن غذا باعث ترک دندان شده و ترمیم را دشوارتر می کند.
در صورت ترک یا پوسیدگی دندان در اطراف پر کردگی دندانپزشک می تواند به جای پرکردن دوباره از روکش برای دندان استفاده کند. میزان آسیب به پرکردگی دندان بیشتر از دندان طبیعی بوده و لازم است هر چند وقت یکبار برای معاینه و ترمیم به دندانپزشک مراجعه شود.
تعرفه پر کردن دندان
هزینه پر کردن دندان تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله موارد زیر تعیین می شود:
1-ماده پرکننده دندان: نوع ماده ای که دندانپزشک برای پر کردن دندان از آن استفاده می کند در تعیین هزینه تاثیرگذار است. طلا و مواد سرامیکی گران ترین و آمالگام ارزان ترین ماده برای پر کردن دندان است. هزینه آمالگام از کامپوزیت نیز کمتر می باشد.
2- سطح پوسیدگی دندان: سطح پوسیدگی دندان و مقدار نیاز به پرکردن و ترمیم در میزان هزینه درمان پرکردن دندان موثر است. هزینه ترمیم در حالتی که تنها یک سطح از دندان پوسیده است نسبت به زمانی که سطح بیشتری پوسیده باشد کمتر خواهد بود.
3-تخصص دندانپزشک: دستمزد دندانپزشک عمومی و متخصص متفاوت است. بدیهی است که در صورتی که دندان توسط دنداپزشک متخصص ترمیم شود هزینه بیشتری دربرخواهد داشت.
4-پوشش بیمه درمانی: در صورتی که بیمه درمانی هزینه های پرکردن دندان را پوشش دهد هزینه ای که بیمار می پردازد تا حدودی کاهش می یابد.
با توجه به موارد ذکر شده هزینه پرکردن دندان در سال 1402 حداقل 1,200,000 تومان می باشد.
انواع مواد پر کننده دندان
برای پر کردن دندان از مواد مختلفی استفاده می شود که در این بخش به معرفی مهم ترین و پرکاربردترین آن ها پرداخته شده است.
1 – آمالگام :
این ماده قدیمی ترین و در عین حال ارزانترین و ماندگارترین ماده ای است که برای پر کردن دندان پوسیده مورد استفاده قرار می گیرد. آمالگام از ترکیب چند فلز ساخته شده است که 50 درصد آن را مس، قلع، روی، نقره و جیوه تشکیل می دهند. این ماده در ابتدا نقره ای است و به مرور تیره می شود با باز کردن دهان قابل مشاهده است.
2 – کامپوزیت :
این روش دوام و ماندگاری کمتری نسبت به آمالگام دارد. اما به دلیل اینکه با توجه به رنگ دندان بیمار تغییر رنگ می دهد و حالت طبیعی دارد محبوبیت بیشتری در بین بیماران دارد. این ماده پر کنند دندان از جنس شیشه های پودری و رزین اکریلیک می باشد.
3 – طلا :
پر کردن دندان با ماده پر کننده طلا یکی از گرانترین روش های پر کردن دندان پوسیده است. این ماده دوام و ماندگاری بسیار بالایی دارد و بیش از دو دهه می تواند مقاومت داشته باشد.
4 – سرامیک :
ماده پرکننده سرامیک نیز مانند طلا گران است و بیش از یک جلسه برای پر کردن دندان زمان لازم دارد. این ماده رنگ کاملا طبیعی به رنگ دندان دارد اما شکنندگی آن از طلا بیشتر است.
5 – رزین گلاس آینومر :
این ماده برای پرکردن دندان هایی با پوسیدگی بسیار سطحی و کوچک و همچنین دندان شیری کودکان مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده بسیار ظریف است و دوام کمی دارد و برای دندان هایی مناسب است که فشار زیادی را هنگام جویدن تحمل نمی کنند.
مراقبت از دندان پر شده
پس از پر کردن دندان و از بین رفتن بی حسی ایجاد شده، ممکن است بیمار درد خفیفی را احساس کند که بعد از مدت کوتاهی بهبود می یابد و نیاز به اقدام خاصی ندارد.
در مواردی که درد شدید بود با مشورت دندانپزشک می توان از داروهای ضد درد استفاده کرد. پس از پر کردن دندان، برای حفظ کیفیت مواد پر کننده و سلامت درندان پر شده لازم است نکات زیر را مد نظر قرار داده و آن ها را رعایت کرد:
- پرهیز از خوردن و آشامیدن تا یک ساعت پس از پر کردن
- اجتناب از نوشیدنی های رنگی برای جلوگیری از لکه دارد شدن مواد پر کننده
- استفاده منظم و روزانه از مسواک و نخ دندان
- پرهیز از خوردن غذاهای سخت و سفت
- کنترل مصرف قند و شکر و سایر خوراکی های شیرین
- رعایت بهداشت دهان و دندان
عوارض پوسیدگی دندان و عدم توجه به آن
در صورتی که به دندان پوسیده توجه نکرده و برای درمان آن اقدامی صورت نگیرد این پوسیدگی نه تنها خودبه خود درمان نمی شود و بلکه پیشرفته تر شده و عوارضی را ایجاد می کند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پیشرفت پوسیدگی و سیاه شدن دندان
- درد خفیف تا شدید هنگام جویدن غذا یا نوشیدن مایعات
- متورم شدن لثه اطراف دندان پوسیده
- متورم شدن بخش هایی از صورت در اطراف دندان پوسیده
- بروز عفونت در اطراف دندان
- پیشرفت پوسیدگی تا از بین رفتن کامل دندان